چهارشنبه ۲۷ تیر ۰۳ | ۱۹:۲۴ ۳ بازديد
کمبود آهن می‌تواند روند رشد را در کودکان تحت تاثیر قرار داده و یا باعث کم‌خونی در آنها شود. در این مقاله به نیاز آهن در کودکان، منابع آهن و نکات مهم مرتبط با آن اشاره خواهیم کرد. همراه ما باشید.
نوزادان، کودکان نوپا، پیش‌دبستانی‌ها و نوجوانان بیشتر در معرض خطر کمبود آهن هستند که عمدتاً به‌دلیل افزایش نیاز بدن آنها به آهن در طول دوره‌های رشد و تکامل سریع است. این عارضه می‌تواند در سطوح مختلفی، از کمبود خفیف تا کم‌خونی ناشی از فقر آهن (وضعیتی‌که در آن گلبو‌های قرمز سالم به اندازه کافی در خون یافت نمی‌شوند) رخ دهد.
بنابراین کودکی که رژیم غذایی او آهن کافی را تامین نمی‌کند، در نهایت دچار کم‌خونی ناشی از فقر آهن می‌شود. کمبود آهن درمان نشده می‌تواند بر رشد و تکامل کودک تأثیر منفی بگذارد.
علائم کمبود آهن در کودکان چیست؟
علائم کمبود آهن در کودکان ممکن است متفاوت باشد و به علت شدت کمبود آهن در بدن کودک متغیر باشد. برخی از علائم کمبود آهن در کودکان عبارتند از:
- خستگی و بی‌حالی بیشتر از حد معمول
- کاهش تمرکز و توجه
- سردرد
- کاهش شاهدگی و افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها
- تنگی نفس در صورت فعالیت بیشتر
- بی‌خوابی
- کاهش اشتها
- درد شکم و اسهال
- تغییرات در رفتار کودک مانند بی‌اشتهایی یا عدم تمایل به بازی کردن
- روی زدگی در لبهای دهان و یا ناخن‌ها
روش‌های تشخیص انواع کمبود آهن در کودکان
زمانی که نشانه های کمبود آهن در کودکان آشکار شد، لازم است به پزشک مراجعه کنید. در صورت عدم مراجعه و شروع درمان، عوارض فقر آهن در کودکان بیشتر شده و باعث بروز آسیب‌های جدی‌تری در بدن آنها خواهد شد. انواع کمبود آهن کودکان را با انجام آزمایشات زیر روی خون او تشخیص می‌دهند:
1. اندازه‌گیری هموگلوبین و هماتوکریت
در این آزمایش میزان هموگلوبین یعنی پروتئینی که به اکسیژن متصل می‌شود و هماتوکریت یعنی نسبت حجم گلبول‌های قرمز به حجم کل خون را اندازه‌گیری می‌کنند. کاهش این مقادیر نشانی از کم‌خونی خواهد بود.
2. شمارش کامل خون
در این آزمایش، شمارش دقیق گلبول‌های قرمز و سفید، پلاکت‌ها و گاهی اوقات رتیکولوسیت‌ها یا گلبول‌های قرمز جوان انجام می‌شود. این آزمایش اطلاعات بیشتری درباره وضعیت خون کودک ارائه می‌دهد.
3. اسمیر محیطی
در این آزمایش، یک نمونه کوچکی از خون زیر میکروسکوپ بررسی شده و طبیعی یا غیرطبیعی بودن آن بررسی می‌شود.
با توجه به نتایج آزمایش خون، ممکن است نیاز به آسپیراسیون استخوان مغز، بیوپسی استخوان مغز یا هر دو آنها باشد. این آزمایشات به منظور بررسی سلول‌های خونی طبیعی و غیرطبیعی، تعداد و رشد سلول‌ها انجام می‌شوند.
مقدار آهن مورد نیاز کودکان در روز
میانگین مقادیر توصیه شده آهن روزانه برای کودکان در سنین مختلف را در جدول زیر بر حسب میلی‌گرم آورده‌ایم.
عوارض کمبود آهن در کودکان
عوارض کمبود آهن در کودکان در ظاهر و همچنین سلامت روان آنها تاثیر می‌گذارد. در این قسمت به چند مورد از پیامدهای مهم فقر آهن در کودکان اشاره شده است:
- رنگ پوست کودک نشانه‌ای برای تشخیص کمبود آهن در بدن است. ممکن است در کودکانی که دچار فقر آهن هستند، پوست زرد یا کمرنگ به نظر برسد.
- کودکان مبتلا به کم‌خونی فقر آهن ممکن است بداخلاق، عصبی یا بی‌حوصله باشند. همچنین ممکن است تمرکز و توجه کمتری نسبت به قبل داشته باشند.
- این کودکان ممکن است احساس خستگی و کمبود انرژی داشته باشند.
- کاهش هموگلوبین در کودکان ممکن است باعث افزایش ضربان قلب شود. بنابراین ضربان قلب سریع می‌تواند یکی از علائم کم‌خونی ناشی از فقر آهن باشد.
- کمبود آهن می‌تواند باعث تغییر در زبان شود. زبان ممکن است زخمی، قرمز یا متورم شده و رنگ غیرطبیعی داشته باشد.
- در برخی موارد، طحال بزرگ یکی از نشانه‌های ابتلا به کم‌خونی فقر آهن است. این موضوع ممکن است به علت تلاش بدن برای تولید بیشتر گلبول‌های قرمز باشد.
- یک علامت کمیاب کم‌خونی فقر آهن در کودکان ، تمایل آنها به خوردن مواد غیرعادی مانند خاک، یخ، خاکستر و … است. این وضعیت به عنوان پیکا شناخته شده و نشانه کمبود آهن است.
- در صورت مشاهده هر یک از این علائم در کودک خود، بهتر است با پزشک یا متخصص کودکان مشورت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.
برای پیشگیری از کمبود آهن در کودکان چه باید کرد؟
برای پیشگیری از کمبود آهن در کودکان، می‌توانید از راه‌های زیر استفاده کنید:
- تغذیه مناسب
- مداومت در مصرف غذاهای آهن‌دار
- مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین C
- خودداری از مصرف مواد مخدر: مصرف مواد مخدر مانند ترشحات دخانیاتی می‌تواند باعث کاهش جذب آهن در بدن شود، بنابراین باید بهترین تلاش را برای پیشگیری از مصرف این مواد در کودکان داشت.
- مصرف مکمل‌های آهن: در صورتی که پزشک معالج شما پیشنهاد مصرف مکمل‌های آهن به کودک شما داده، بهتر است از مصرف آنها به درستی پیروی کنید و دستورالعمل‌های پزشک را رعایت کنید.
انواع روش‌های درمان فقر آهن در کودکان
اصولا پزشک برای درمان کودک موارد زیر را توصیه و تجویز می‌کند:
خوردن مکمل‌های آهن به‌صورت قطره یا قرص. معمولا این داروها طی چند ماه مصرف می‌شوند تا سطح آهن در خون را برای جبران کمبود آهن در کودکان افزایش دهند. ازآنجایی‌که نوزادان امکان مصرف قرص را ندارند، پزشک از ۴ ماهگی به بعد قطره آهن تجویز می‌کند. دوز قطره آهن در اطفال باید توسط پزشک و براساس وزن نوزاد تنظیم شود. مکمل‌های آهن می‌توانند معده را تحریک کرده و رنگ مدفوع را تغییر دهند. برای افزایش جذب باید با معده خالی یا همراه با آب پرتقال مصرف شود. اگر کودک نمی‌تواند قطره یا قرص بخورد، ممکن است به تزریق وریدی آهن نیاز باشد.
شروع یک رژیم غذایی غنی از آهن. چنین رژیمی می‌تواند به درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن کمک کند. از منابع غذایی خوب آهن می‌توان به انواع گوشت، جگر، قارچ، سبزیجات دارای برگ سبز مانند کلم بروکلی، کلم پیچ، سبزی شلغم و کلم، انواع حبوبات و آجیل اشاره کرد. طبق تجربه، مصرف مکمل‌های آهن به همراه تغییرات رژیم غذایی، بیشترین تاثیرگذاری را در روند درمان فقر آهن در کودکان دارد.
آیا مکمل‌های آهن باعث ایجاد عوارض جانبی در کودک می‌شود؟
شواهد کمی مبنی بر اینکه شیرخشک، غلات یا غذاهای غنی شده با آهن باعث بروز عوارض گوارشی نامطلوب مانند یبوست در نوزادان یا کودکان نوپا می‌شود، وجود دارد.
عوارض جانبی شایع به دنبال مصرف مکمل آهن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معده درد
- حالت تهوع
- اسهال
- یبوست
- مدفوع سیاه
اکثر این علائم پس از چند هفته مصرف مکمل آهن از بین می‌روند.
درمان خانگی گلودرد کودکان
پرستاری کودکان استثنایی
تست زردی نوزاد در منزل
پرستار کودک مبتلا به دیابت
پرستاری از نوزاد نارس