آرشیو اردیبهشت ماه 1403

دیابت یکی از شایع ترین بیماری ها در جهان است که روز به روز بر تعداد مبتلایان آن افزوده می شود. از آنجایی که اکثر جمعیت مبتلا در سنین مدرسه تشخیص داده می شوند، مراقبت از کودکان مبتلا به دیابت یکی از دغدغه های اصلی سازمان های بهداشتی در هر کشور است. در این مقاله، دیابت دوران کودکی و انواع آن، راه‌های مراقبت و مدیریت آن را بررسی خواهیم کرد.

دیابت با افزایش سطح قند خون در بدن ایجاد می شود. دو نوع رایج دیابت وجود دارد:

 

دیابت معمولا در سنین پایین تشخیص داده می شود. این بیماری به دلیل ناتوانی در ساخت و تولید مقادیر کمی انسولین رخ می دهد. استفاده از انسولین یکی از راه های کنترل آن است. سبک زندگی و رژیم غذایی نقش موثری در شکل گیری آن ندارد، زیرا ریشه های آن بیشتر ژنتیکی است.
در مورد دیابت نوع 2 باید گفت که در افراد مسن با سابقه مصرف زیاد قند و چربی و عادات غذایی نامناسب بیشتر دیده می شود. عوامل ژنتیکی بی تاثیر نیستند، اما تعداد کودکان درگیر در این بیماری بسیار کمتر از دیابت نوع 1 است.

برای ثابت نگه داشتن قند خون و وزن کودک در یک رنج سالم، به رژیم غذایی کودک بیشتر توجه کنید.

کِی غذا می‌خورد: مطمئن شوید که کودک وعده‌های غذایی خود را در زمان‌های مناسب میل می‌کند. سعی کنید وعده‌های غذایی را در زمان‌های ثابت سرو کنید.

چه چیزی می‌خورد: نیازی به تنظیم یک برنامه غذایی خاص وجود ندارد، اما یک رژیم غذایی باید متعادل و سالم باشد. از مصرف غذاهای چرب و موادی که شاخص قند خون بالا دارند خودداری کنید. به نکات زیر توجه کنید:

کربوهیدرات منبع انرژی و سوخت و ساز بدن است؛ غلات دارای گلیسمی پایین به تنظیم سطح انسولین در بدن کمک می‌کنند.

این ماده برای رشد بدن مهم است. لوبیا، نخود، عدس، شیر، ماست، پنیر، ماهی، مرغ، گوشت بدون چربی و تخم مرغ از جمله غذاهای پروتئینی هستند که برای دیابتی ها توصیه می شود.

برخلاف باور رایج، استفاده از روغن‌هایی مانند روغن کانولا، روغن زیتون و یا روغن خردل برای دیابتی‌ها بی‌ضرر است. چون این روغن‌ها سطح قند خون مواد غذایی را کاهش می‌دهند.

مراقبت از کودکان دیابتی و روش تزریق انسولین توسط والدین و پرستار کودک دیابتی به چند روش زیر صورت می‌گیرد:

ساده ترین و ارزان ترین راه برای تزریق انسولین از طریق سرنگ سایز 6 تا 8 است. انسولین باید در قسمت چربی زیر جلدی تزریق شود و در صورت تزریق در عضله اثر آن کاهش می یابد و افت قند خون جدی تر می شود، علاوه بر این، محل های تزریق انسولین باید متغیر باشد و بصورت چرخشی در ناحیه شکم، ران ها و بازوها.

یکی از وظایف پرستار کودک کمک به افزایش آگاهی کودک و اطرافیان او در جهت کنترل و درمان عوارض ناشی از دیابت است. مهم تری عواملی که در هنگام پرستاری از کودک مبتلا به دیابت باید مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:

پرستاران مراقبت از کودک باید با مدل های مختلف دستگاه های سنجش قند خون یا دستگاه های اندازه گیری قند خون آشنا بوده و آخرین اطلاعات را در این زمینه داشته باشند. کودکان باید از روز اول استفاده از دستگاه درگیر شوند و تشویق شوند که دکمه های دستگاه را فشار داده و اعداد روی صفحه را بخوانند. باید به کودک توضیح داد که در ابتدا قند خون باید مکرر چک شود، اما پس از کنترل دیابت، بررسی های روزانه کمتر ضروری خواهد بود. تمام اعداد به دست آمده از دستگاه اندازه گیری قند خون باید به طور مرتب در یک کتاب ثبت شود و در نوبت های پزشکی کودک را همراهی کند.

کودکان مبتلا به دیابت معمولا تحت نظر یک متخصص تغذیه قرار خواهد گرفت و لازم است از رژیم غذایی ویژه ای استفاده کنند. رژیم غذایی با تعادل مصرف کربوهیدرات، انسولین و ورزش کنترل می شود. در این شرایط لازم است پرستار کودک با پیروی از دستورالعمل های متخصص تغذیه نسبت به آماده سازی وعده های غذایی مناسب اقدام کند. البته در مقاله 7نکته طلایی در رابطه با تغذیه کودکان به موارد مختلفی از رژیم های غذایی درست دست پیدا کنید.

تزریق برای کودکان همیشه ترسناک است، اما محصولات مختلفی وجود دارد که به از بین بردن ترس کودکان کمک می کند. در حال حاضر سوزن‌های کوتاه‌تر و ظریف‌تری برای تزریق وجود دارد و همچنین ابزارهایی برای پنهان کردن سوزن‌ها طراحی شده اند.

تزریق انسولین باید با زاویه 90 درجه انجام شود و لازم است پرستار این کار را به صورت ساده به کودک آموزش دهد تا از همان ابتدا بتواند به صورت مستقل این کار را انجام دهد. محل تزریق انسولین بسیار مهم است و باید در نواحی خاصی از بازوها، ران ها و شکم تزریق شود. بنابراین لازم است هر بار این تزریق‌ها در جای دیگری انجام شود تا از ایجاد توده‌ها و کبودی‌هایی که مانع جذب انسولین می‌شوند، جلوگیری شود.

انجام آزمایش ادرار در بیماران مبتلا به دیابت نقش مهمی در تشخیص مشکلاتی مانند گلیکوزوری و کتونوری دارد. گاهی ممکن است برای تشخیص دقیق عوارض دیابت بیمار نیاز به انجام یک آزمایش ادرار چند مرحله ای وجود داشته باشد. تعداد دفعات آزمایش براساس شرایط جسمی و شدت بیماری کودک تعیین می شود. آزمایش ادرار زمانی مفید است که سطح گلوکز خون بالاتر از 10mmol/L بوده یا کودک بیمار باشد. در این شرایط پرستار کودک نقش مهمی در آموزش کودک برای تهیه نمونه های ادرار مناسب و قابل قبول برای آزمایشگاه دارد.